Kees Floor, De Biltse Grift, maart 1999. Laatste wijziging 29 juni 2004.

De spelling van plaatsnamen is niet op dezelfde manier vastgelegd als de spelling van de overige Nederlandse woorden. In het zogeheten ‘Groene Boekje’ komt men dan ook geen plaatsnamen tegen en hetzelfde geldt voor de meeste andere spellinghulpen. Een uitzondering vormt de Spellingwijzer Onze Taal, die in het najaar van 1998 verscheen. De filosofie achter deze uitgave was dat elk woord dat een spellingprobleem oplevert, in een spellinggids thuishoort en dat woorden waar niemand over twijfelt, gevoegelijk weggelaten kunnen worden. De ruimte die zo in zo’n gids ontstaat kan bijvoorbeeld worden ingevuld met ‘moeilijke’ plaatsnamen (Daniels 1998). Aldus geschiedde en op die manier kwam ook De Bilt in de spellinggids terecht.


Bord bebouwde kom: De Bilt.

Kuypers gemeenteatlas Utrecht: de Bildt.

Autobedrijf Dorpsstraat: de Bilt.

Eigenlijk levert de schrijfwijze van De Bilt een auteur twee spellingsproblemen: een aan het begin en een aan het eind van de plaatsnaam. Soms treft men de Bilt aan, met een kleine letter d, in plaats van De Bilt met aan het begin een hoofdletter D. Als het lidwoord deel uitmaakt van de plaatsnaam, wordt het echter met een hoofdletter geschreven; volgens die regel is het dus De Bilt. Om die reden vindt men De Bilt dan ook onder de D in het telefoonboek. (Opmerking 2004: thans niet meer).

Daarnaast levert natuurlijk de t of dt aan het eind een probleem. Verwarring met Het Bildt in Friesland is slechts een van de oorzaken van een onjuiste schrijfwijze met dt; in het verleden is met de spelling t of dt niet altijd consequent omgegaan. Ook tonen oude kaarten van de omgeving geen eensluidend beeld. Op kaarten uit 1696 (De Biltse Grift [DBGr.] september 1997, bladzijde 6), 1757 (voorplaat DBGr. Juni 1997) en zonder jaar (voorplaat DBGr. Oktober 1994) bijvoorbeeld treft men De Bilt aan compleet met hoofdletter D en slechts een t aan het eind; op de laatstgenoemde kaart staan echter wel de Bildtsche Duinen aangegeven! Een topografische kaart van De Bilt en omgeving, vermoedelijk opgemeten in 1847, vermeldt echter de Bildt, dus met een kleine letter aan het begin en dt aan het eind (zie figuur); ook Meijer (1995, blz. 161) bevat een kaart uit 1830 of later waarop de Gemeente de Bildt is aangegeven.

De spelling met t of dt aan het eind is geruime tijd een bron van onenigheid geweest tussen Gedeputeerde Staten (GS) van de provincie Utrecht en burgemeester en wethouders (B&W) van de gemeente De Bilt, zo lezen we in Meijer (1995, blz. 46-47), dat tevens een bloemlezing van oude schrijfwijzen bevat. Aan het eind van de vorige eeuw schreven GS ‘volgens de mode van die tijd’ consequent De Bildt, terwijl tegelijkertijd B&W even hardnekkig tekenden namens De Bilt. Ondanks een ministerieel besluit uit 1896 dat de spellingwijze van GS voorschreef, bleven beide partijen op hun standpunt staan. Pas in 1937 gingen GS overstag en werd de schrijfwijze De Bilt door alle overheden gebruikt. Het is dan ook deze schrijfwijze die in de onlangs verschenen Spellingwijzer Onze Taal is opgenomen.

 

 

Daniels, W., 1998, De spelling van aardrijkskundige namen, Onze Taal 67, 261-262
Meijer, J.W.H., 1995, Kleine Historie van De Bilt en Bilthoven, Bunnik, Uitgeverij Reinders
N.N., 1990, Grote Historische Atlas van Nederland 1:50000; I West-Nederland 1839-1859, Groningen, Wolters-Noordhoff
Renkema, J., 1988, Spellingwijzer Onze Taal, Groningen, Contact en Wolters-Noordhoff