Kees Floor; published online, november 2008..

Op 6 oktober van dit jaar ontdekten Amerikaanse astronomen met de Mt. Lemmon telescoop in Arizona de asteroïde 2008 TC3, ruim voor deze in de atmosfeer terecht kwam en verbrandde. Asteroïden met een vergelijkbare grootte treffen de aarde enkele malen per jaar. Ditmaal waren plaats en tijd van de inslag echter voor het eerst voorspeld. Toevalligerwijs zag de weersatelliet METEOSAT-8 de asteroïde exploderen.

Satellietbeeld van de ontploffing van de asteroïde 2008 TC3 op 7 oktober 2008, 02:45:47 UTC. METEOSAT-8 Rapid scan service, kanaal IR3,9. © EUMETSAT 2008.	Voorspelde baan en inslagpunt van asteroëde 2008 TC3. Bron: Peter Brown, University of Western Ontario

Het object zou naar verwachting 7 oktober 2:45:28 UTC boven Zuid-Sudan de atmosfeer binnenkomen en rond 2:45:54 UTC op een hoogte van 14 kilometer maximaal afgeremd worden. De nauwkeurigheid van de voorspelling werd van te voren ingeschat op 15 seconden.
De asteroïde kwam vrijwel op de aangegeven tijd en plaats de dampkring binnen met een snelheid van 12,8 kilometer per seconde. Daarbij werd ze sterk verhit om vervolgens te exploderen. Zo ontstond op duizenden kilometers hoogte een spectaculaire lichtflits. Bij de ontploffing kwam ongeveer evenveel energie vrij als bij de explosie van een kleine atoombom, ongeveer 1 ton TNT.

Infrageluid
De snelheid waarmee asteroïden de dampring binnendringen, is groter dan de geluidssnelheid. Daardoor doorbreken ze de geluidsbarrière, net als de Concorde, sommige straaljagers en andere supersone vliegtuigen. De bijbehorende schokgolf is op kortere afstand hoorbaar als een knal en reist vervolgens nog honderden kilometers verder als onhoorbaar infrageluid. Asteroïden bereiken het aardoppervlak doorgaans niet, maar ontploffen hoog in de atmosfeer. Daarbij komt nog eens veel extra infrageluid vrij.
Een waarneempost voor infrageluid in Kenia legde de geluidsgolf vast die bij de ontploffing van asteroïde 2008 TC3 werd opgewekt. Het meetstation wordt gebruikt voor de verificatie van het kernstopverdrag. Wereldwijd wordt een netwerk van 60 infrageluidmeetpunten ingericht om eventuele bovengrondse kernbomproeven te kunnen detecteren.

Ooggetuigen
Een half uur voor de inslag werd verwacht, nam KNMI-meteoroloog Jacob Kuiper contact op met de KLM met het verzoek piloten in de buurt op de mogelijkheid van een op handen zijnd lichteffect te attenderen. Dat bleek een gouden greep. Piloten van KLM-vlucht KL 592 op ongeveer 1400 kilometer afstand zagen vlak voor het verwachte moment op de voorspelde positie plotseling de horizon en een stukje van de hemel erboven twee- of driemaal oplichten. De kleuren varieerden daarbij tussen geel en rood. Het was alsof er achter de horizon iets ontplofte.
De asteroïde zelf is door de piloten niet gezien; zij bevond zich op dat moment namelijk achter de horizon of werd door de onderste lagen van de dampkring aan het oog onttrokken. Het meerdere malen oplichten is waarschijnlijk een gevolg van het in stukken breken van het hemellichaam; daarbij explodeerden de overblijvende delen elk afzonderlijk. De vuurbol moet erg helder zijn geweest; anders zou hij niet zo duidelijk van zo ver zijn waargenomen.

Weersatelliet
De lichtflits werd ook vastgelegd door de Europese weersatelliet METEOSAT 8. Deze staat op ongeveer 36000 kilometer hoogte boven de evenaar op het snijpunt met de meridiaan van Greenwich. In de rapid-scan mode komt een gebiedje op of boven het aardoppervlak hooguit eens in de vijf minuten in beeld, zodat de kans op het vastleggen van een kortdurend verschijnsel als de inslag van een asteroïde erg klein is. Het satellietbeeld toont die toevallige registratie van het exploderende object. Op het infraroodbeeld zijn relatief warme gebieden donkerder van tint dan koude. 's Nachts is het water van de Rode Zee (rechts in beeld) warmer, dus donkerder dan het land van Egypte (boven), Sudan (onder) en Saudi-Arabië (geheel rechtsboven). Ook het water van de Nijl en het Nassermeer is warmer dan het omliggende land. Temperaturen boven 27 graden Celcius (300K) zijn weergegeven in rode of gelige tinten, zoals aangegeven op de legenda rechts. Daardoor onderscheidt de exploderende asteroïde zich duidelijk van de overige delen van het beeld.

Bronnen: websites knmi.nl en eumetsat.int