1. Als ik ze op het land bezig zie met spuiten, blijf ik bij voorkeur op eerbiedige afstand. Maar als ze sproeien, sta ik er vaak met m'n neus bovenop. Deze lentefoto - met de beregeningsinstallatie op de achtergrond - toont de uitzondering op de regel. Regenboogeffecten zijn er nog niet op te zien. De bollenteler van de foto heeft geen enkel bezwaar tegen het maken van foto's. Foto: Kees Floor.


Kees Floor, Het Weer Magazine, april 2010.

 

Als ik de boeren op het land bezig zie met spuiten, blijf ik bij voorkeur op eerbiedige afstand. Ik ben veel te bang het spul over me heen te krijgen of in te moeten ademen. Maar als ze sproeien, sta ik er vaak met m'n neus bovenop, op zoek naar een wonderlijk kleurenspel. Het natte pak dat mijn nieuwsgierigheid me soms oplevert, neem ik dan maar voor lief. Veel erger vind ik het als ook de lens van m'n fototoestel onder de druppels slootwater zit.

Beregenbogen
Het kleurrijk schouwspel dat ik probeer te spotten en op de foto wil krijgen, is een broertje van de overbekende regenboog. Je ziet het bij beregeningsinstallaties; daarom heb ik het meestal over 'beregenbogen'.
Er zijn veel overeenkomsten met de gewone regenboog. Zo ga je bijvoorbeeld met je rug naar de zon staan om een beregenboog te kunnen zien. Ook moet het zonlicht ongehinderd op de vallende of zwevende druppels kunnen invallen. Verder zit het rood weer aan de buitenkant en het paars aan de binnenkant. Het verloop van de kleuren daartussenin is eveneens zoals ik dat bij regenbogen altijd zie.
Midden op de dag hoef ik er niet op uit, want dan is de kans op het zien van een beregenboog niet zo groot. Als de zon wat lager staat, kan het eigenlijk niet missen. Wel even uitkijken of ik er goed bij kan komen zonder me de woede van de bollenteler, akkerbouwer, fruitteler of wie dan ook op de hals te halen. Meestal lukt dat bij het sproeien wel; als ik geen schade aanricht of virussen bij me draag, vinden ze me alleen maar een beetje vreemd. Bij het fotograferen van het spuiten ligt dat heel anders; dan ontmoet ik veel wantrouwen en achterdocht als ze me ze me opeens aanzien voor een spuitcontroleur.

2. Beregenboog boven het bouwland van zuidelijk Flevoland te Almere. Ook de zeldzame bijberegenboog is zichtbaar. Aan de binnenzijde van de hoofdboog zijn de tinten van de achtergrond lichter dan daarbuiten. Ook al zie je druppels onder de waterstraal niet, ze moeten er wel zijn, anders was die beregenboog er niet! Foto: Kees Floor.

3. De kleuren van de beregenboog maken het toch al kleurrijke bollenland in Egmond aan den Hoef nog vrolijker. Foto: Kees Floor.

4. Beregenbogen kunnen soms ook worden gezien in de spuitvloeistof tijdens het aanbrengen van gewasbescherming. Foto: Erno Bouma.

Verschillen
Natuurlijk zie ik de verschillen tussen beregenbogen en natuurlijke regenbogen ook wel. De waterdruppels waarin de boog zich vormt, worden door de tractor uit de sloot gepompt en vallen nu dus echt niet uit buien. Doordat je 's middags eerder buien hebt dan 's ochtends, leent de namiddag zich het best voor gewone regenbogen; bij beregenbogen is er geen verschil met de ochtend. Verder zie je van de beregenboog meestal een wat kleiner stuk, zelfs al doet de wind het sproeiwatergordijn breed uitwaaieren. Of je die druppels echt kunt zien, doet er niet toe; als ze er maar zijn. Zo zie je bij de sproei-installatie in Almere alleen de druppels in de waterstraal. Doordat eronder een beregenboog zichtbaar is, weet je dat ook daar waterdruppeltjes moeten zweven.

Bijregenboog
Het volledige regenboogverschijnsel omvat meer dan alleen de opvallende, kleurrijke boog. Bij zeer felle, 'klassieke' regenbogen is vaak een tweede, grotere maar minder heldere bijregenboog te zien. De beide bogen hebben de rode randen naar elkaar toegekeerd. Verder is het aan de binnenzijde van de hoofdregenboog doorgaans lichter dan aan de buitenzijde ervan, in het gebied tussen de beide bogen in.
Bijregenbogen zie ik in beregeningsinstallaties vrijwel nooit; bijgaande foto van een beregenboog in Almere toont een van de uiterst zeldzame gevallen. Het verschil in lichtsterkte tussen de binnenzijde van de beregenboog en de buitenzijde, is veel vaker zichtbaar. Het groen van het gewas direct onder de horizon aan de binnenkant van de boog is aanzienlijk lichter dan het groen aan de buitenkant van de boog.

Zonnebril
Het licht van de beregenboog is, net als dat van de gewone regenboog, gepolariseerd. Dat houdt in dat je met een polaroid zonnebril in de ene stand een versterking van het regenboogeffect krijgt, terwijl je de boog in een stand van de bril loodrecht daarop helemaal niet kunt zien. Bij het maken van bijgaande foto's heb ik gebruik gemaakt van dit effect. Met op de lens van het fototoestel een polarisatiefilter in de goede stand, tekenen de beregenbogen zich duidelijker af tegen de achtergrond.

Spuitbogen
'Ik zou niet weten waarom beregenbogen niet ook te zien zouden zijn in de spuitwolken van gewasbeschermings- en onkruidbestrijdingsmiddelen', dacht ik tot voor kort. Als de opgeloste middelen het water maar niet troebel maken, maakt het zonlicht geen onderscheid tussen sproeiwater en 'spuitwater'. Doordat het spuitwatergordijn met de tractor mee beweegt en het ook nog eens niet hard mag waaien, zodat het gordijn zich niet optimaal kan ontwikkelen, zal zo'n spuitregenboog veel zeldzamer zijn. Inmiddels heb ik zekerheid verkregen over de spuitbogen en een foto van zo'n 'boog' op de kop kunnen tikken. Zelf heb ik hem nooit gezien; ik blijf namelijk liever op eerbiedige afstand. Ik ben veel te bang het spul over me heen te krijgen of in te moeten ademen.

Meer beelden